Tegenwoordig zijn de meeste kookboeken meer kijk- dan doeboeken. Fraaie foto’s en dito vormgeving willen de lezer (nou ja, kijker dus eigenlijk) uitnodigen tot het koken van de recepten. Voor veel klassiekers en oudere titels geldt vaak dat het voornamelijk tekstboeken zijn: de ‘plaatjes’ zijn schaars of zelfs helemaal afwezig. En soms mis je ze niet eens.
Een van de oudste culinaire uitgaven in mijn kast is een mini-boekje met de titel Eten op z’n Spaans. Ik kreeg het van mijn oma en het is uitgegeven door Albert Heijn Supermart (ja, zonder k). Op de website van de Koninklijke Bibliotheek vind ik als jaar van publicatie 1977. Met een vraagteken weliswaar, maar ik neem aan dat het een educated guess is. In mei van datzelfde jaar vonden in Spanje de eerste democratische verkiezingen sinds 40 jaar plaats. Een mooi moment om Nederland kennis te laten maken met de Spaanse keuken, zal AH gedacht hebben. Hoewel in de eetgewoonten van de Spanjaarden volgens de tekstschrijver ‘nauwelijks een vast patroon’ is te ontdekken en de ingrediënten van de middagmaaltijd – zowel toen als nu het belangrijkste eetmoment van de dag – nogal verschillen ‘voor de kleine rijke bovenlaag en de overwegend arme bevolking’. Verder zijn er regionaal weinig verschillen, volgens het boekje, en koken de Spaanse amas de casa ‘allemaal in dezelfde bruine aardewerken potten’. Tja.
Voor de meeste Nederlanders in de jaren 70 stond culinair Spanje waarschijnlijk gelijk aan sherry, toen mateloos populair en inmiddels zó retro dat het weer mag. Ergens halverwege het boekje prijkt dan ook een reclame voor de oloroso en fino van Alvear, een bodega in de buurt van Córdoba die nog steeds bestaat en gebruikmaakt van dezelfde stevige, mooie letters. De recepten zijn verrassend gevarieerd en ze bevatten zeer weinig sherry – voor wie zich druk maakt over het product placement in kookboeken. De gerechtnamen laten wat Spaanse steken vallen, maar de Sopa de ajo (knoflooksoep), Torrijas (wentelteefjes) en het recept voor sangría doorstaan prima de tand des tijds. De kleine illustraties zijn bijna aandoenlijk en doen denken aan die in de Van Dischoeck-reeks die uit hetzelfde tijdperk komt. Maar wie heeft plaatjes of foto’s nodig als inleidende tekst en recepten zo tot de verbeelding spreken? Je zíet ‘de familie Vasquez uit Andalusië’ aan tafel gaan voor het ‘zondagsmenu’: gazpacho, tortilla, ternera, geitenkaas en sinaasappelcrème. Ik hoop dat het menig Hollandse kok heeft geïnspireerd om de Spaanse keuken te verkennen.
P.S. Wil je Spaans koken? Probeer dan (tweedehands) aan deze klassieker te komen: 1080 recepten. Daarover een andere keer meer!
© Illustraties uit Eten op z’n Spaans – uitgave van Albert Heijn Supermart b.v., 1977 (?)